Daar ligt de grens: hoe bakende de Duinenabdij haar domeinen af?
Opschudding in Bousignies-sur-Roc, net over de Franse grens. Daar merkten ze op dat een grenspaal een paar meter verplaatst werd. Wellicht door een Belgische landbouwer uit het Henegouwse grensdorp Erquelinnes. Gevolg: België werd als het ware even groter! Frankrijk dan weer wat kleiner. Ondertussen smult de internationale pers van dit bizarre verhaal. Met het museumteam vroegen we ons af: hoe zat dat met de grenzen van de Duinenabdij en haar gebieden? Hoe bakenden zij hun grenzen af? En ontstonden daar nu en dan eens conflicten over?
In het geval van de Duinenabdij werden veel grenzen van eigendommen bepaald door landschapselementen als grachten en wegen. Twee specifieke grensbepalingen vielen ons op in de geschiedenis van de abdij:
1273: onderzoek nodig voor graaf Gwijde van Dampierre
In 1273 dacht graaf Gwijde van Dampierre dat de Duinenabdij zich meer duingebied toegeëigend had, dan ze mocht. Hij liet dit onderzoeken door een van zijn belangrijkste medewerkers, die vaststelde dat alles koosjer was, maar wel grenspalen zette om dat vast te leggen. Die stonden op de grenzen van Adinkerke-Koksijde en Koksijde-Oostduinkerke, want de Duinenabdij had eigenlijk alle duinen van Koksijde verworven: de grens van haar duingebied volgde een lijn vanaf die grenspalen recht naar de zee. Eeuwen later stonden de palen er nog steeds, blijkt uit enkele rechtszaken uit de late 16de eeuw.
Groot Moerhof was ijkpunt bij grensbepaling
Bij de bepaling van de grens tussen Frankrijk en de Oostenrijkse Nederlanden (na het Verdrag van Utrecht, 1713) moest een lijn getrokken worden doorheen de Moeren, die opnieuw onder water stonden. Dat werd een hypothetische lijn vanaf de schoorsteen van het Groot Moerhof, eigendom van de Duinenabdij, gericht op de kerktoren van Hondschoote – tot waar weer vaste bodem bereikt werd. Die grens is hernomen bij de grensafbakening van Frankrijk met het Koninkrijk der Nederlanden in 1819, en is nu nog altijd de landsgrens Frankrijk-België, al is het ijkpunt van de schoorsteen vervangen door – in principe toch – meer vaststaande grenspalen aan de Ringsloot…
Voorbeelden van grenspalen met het wapen van een abdij
Het abdijmuseum heeft geen grenspalen in haar collectie zitten bijvoorbeeld. Er zijn wel voor andere abdijen grenspalen bekend met het wapen van de abdij op. We geven enkele voorbeelden:
Lees hier het artikel van HLN over de ontdekking van de verplaatste grenspaal.
